Wystawa czasowa pt. Enklawa. Osada herrnhutów w Gnadenfeld – Pawłowiczkach.

Osada herrnhutów w Gnadenfeld – Pawłowiczkach jest próbą przedstawienia historii osady w Gnadenfeld (obecnie Pawłowiczki) na terenie powiatu Kędzierzyńsko-Kozielskiego. Na wystawie przedstawione zostaną początki osady, specyficzne zasady życia religijnego i społeczno-gospodarczego, a także zwyczaje wspólnoty, która przez niemal 170 lat była elementem krajobrazu kulturowego Śląska Opolskiego, stanowiąc na jego tle wyróżniającą się „wyspę” – enklawę. Wprawdzie herrnhutom osiadłym na Śląsku poświęcono wiele artykułów i książek, jednak są to głównie teksty niemieckojęzyczne, dlatego dzieje tej osobliwej i wyjątkowej wspólnoty są w Polsce i na samym Śląsku mało znane. Zajmując się historią wsi śląskiej, Muzeum Wsi Opolskiej nie mogło nie spróbować podjąć się próby przybliżenia szerszemu ogółowi dziejów tej niezwykle ciekawej miejscowości i ludzi, którzy w niej mieszkali.

Już sama nazwa „herrnhuci” brzmi obco i jest dla większości niejasna. Tymczasem niemal wszyscy znają musztardę sarepską, nie wiedząc, że jest ona „wynalazkiem” herrnhutów. Ten rodzaj musztardy powstał z odmiany gorczycy wyhodowanej w okolicach Astrachania. Tam, ponad 2 tysiące kilometrów od swojej głównej siedziby w Herrnhut, członkowie wspólnoty założyli w 1765 roku miejscowość, którą nazwali Sarepta. W tej okolicy uprawiano specjalną odmianę gorczycy, która dała początek słynnej musztardzie.

Herrnhuci, czyli kto?

Określenie wspólnoty pochodzi od nazwy miejscowości położonej na Górnych Łużycach, w Saksonii (około 30 km od Zgorzelca), która dała początek całemu ruchowi – Herrnhut, co znaczy „Straż Pańska” (górnołuż. Ochranow). W 1722 roku powstała tam „na surowym korzeniu”, czyli w miejscu dotąd niezamieszkałym, miejscowość dla uchodźców protestanckich z Moraw. Ten region dał też drugą, zamienną nazwę ruchu, mianowicie „bracia morawscy” (ang. Moravian Brothers). W XVIII wieku Łużyce, które stały się pierwszym miejscem osiedlenia protestanckich uchodźców religijnych, były regionem w dużej mierze protestanckim, otwartym dla uciekinierów, także z pobliskiego Śląska i Moraw, znajdujących się wówczas pod władaniem katolickiej Austrii Habsburgów.

O szczegółach mówi Elżbieta Oficjalska: