Słuchaj online
Beatyfikacja Józefa i Wiktorii Ulmów i ich siedmiorga dzieci odbędzie się 10 września w Markowej na Podkarpaciu. Informację o decyzji papieża Franciszka przekazała archidiecezja przemyska.
Przedstawicielem papieża i głównym celebransem mszy beatyfikacyjnej będzie kardynał Marcello Semeraro, prefekt Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych.
To papież Franciszek 17 grudnia 2022 roku wyraził zgodę na wydanie dekretu o męczeństwie rodziny Ulmów, która została zamordowana przez Niemców za ukrywanie Żydów. Dekret otworzył drogę do beatyfikacji.
79 lat temu, 24 marca 1944 roku, w Markowej niemieccy żandarmi zamordowali rodzinę Ulmów – Józefa i jego ciężarną żonę Wiktorię oraz ich sześcioro dzieci, a także ośmioro ukrywanych przez nich Żydów. Zbrodnia stała się jednym z symboli martyrologii Polaków mordowanych przez Niemców za niesienie pomocy Żydom. W rocznicę zbrodni – 24 marca – jest obchodzone święto państwowe – Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, uchwalony przez Sejm w 2017 roku.
W 1942 roku Ulmowie przyjęli pod swój dach ośmioro Żydów, z rodzin Goldmanów, Didnerów i Gruenfeldów. Wiosną 1944 roku rodzina została zadenuncjowana przez Włodzimierza Lesia, posterunkowego granatowej policji w Łańcucie, który wcześniej zagarnął majątek rodziny Goldmanów. 24 marca o świcie niemieccy żandarmi wdarli się do domu Ulmów. Zastrzelili ukrywających się tam Żydów, a następnie wyprowadzili przed dom Józefa Ulmę, jego żonę Wiktorię, która była w 9 miesiącu ciąży, oraz ich dzieci. Małżonków zastrzelono na oczach dzieci, które zginęły zaraz potem. Najstarsza z rodzeństwa – Stanisława – miała 8 lat, najmłodsza – Maria – półtora roku.
Mieszkańcy Markowej przez lata kultywowali pamięć o rodzinie Józefa i Wiktorii Ulmów. W 2016 roku dzień zbrodni wspominał Stanisław Szylar:
W 2003 roku w diecezji przemyskiej rozpoczął się proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów, który później toczył się w Watykanie. Do bohaterskiej postawy Ulmów nawiązał papież Franciszek w jednej z katechez w listopadzie 2018 roku. Ojciec Święty wskazał rodzinę z Markowej jako przykład bezwarunkowej wierności przykazaniom:
Tłumaczenie:
W kontekście rozważań o Dekalogu, niech ta wielodzietna Rodzina Sług Bożych, oczekujących na beatyfikację, będzie dla wszystkich przykładem wierności Bogu i Jego przykazaniom, miłości bliźniego oraz szacunku dla ludzkiej godności.
W Markowej otaczają czcią i kultem rodzinę Wiktorii i Józefa Ulmów, o czym mówiła w 2014 roku jedna z mieszkanek tej miejscowości:
Arcybiskup Józef Michalik, ówczesny metropolita przemyski, w 2014 roku mówił o bohaterskich postawach godnych naśladowania:
Markowa nazywana jest „wsią Sprawiedliwych”. Dzięki odwadze jej mieszkańców, podczas wojny w tej miejscowości ocalało ponad 20 osób pochodzenia żydowskiego.
W Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej odsłonięto w 2018 roku 30 tabliczek z nazwiskami mieszkańców Podkarpacia niosących pomoc Żydom. Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, powiedział, że Polacy, którzy ratowali Żydów w czasie niemieckiej okupacji, kierowali się miłością bliźniego:
Postawa Wiktorii i Józefa Ulmów stała się przykładem dla innych mieszkańców Markowej, który ratowali Żydów. Jednym z ocalonych z Holokaustu był Abraham Izaak Segal. Po wojnie mieszkał w Izraelu i był orędownikiem powstania Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów. Zmarł w 2019 roku.
Ukrywał się w Krzemienicy u Antoniego i Anny Skrobaczów, a potem w Markowej – u Jana i Heleny Cwynarów. Nosił przybrane nazwisko Roman Kaliszewski. Mimo, iż Niemcy za ukrywanie Żydów zamordowali rodzinę Ulmów, Cwynarowie nie wydali chłopca.
Abraham Segal konsekwentnie dawał świadectwo swojego ocalenia. W 2009 roku, podczas otwarcia w Izraelu wystawy o pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w okresie II wojny światowej, ze wzruszeniem wspominał pobyt w polskiej rodzinie:
Abraham Segal w dużym stopniu przyczynił się do tego, że na stronie internetowej izraelskiego Instytutu Pamięci Yad Vashem w 2013 roku napisano: „Zbrodnia na Ulmach – gdy cała rodzina została zamordowana wraz z ukrywanymi Żydami – stała się symbolem polskiej ofiary i męczeństwa podczas niemieckiej okupacji”.
W 1995 roku małżeństwo Ulmów zostało pośmiertnie odznaczone przez Instytut Yad Vashem w Jerozolimie medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. W 2010 prezydent Lech Kaczyński uhonorował ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
O rodzinie Ulmów z Markowej powstają filmy, między innymi dokument „Ulmowie. Świadectwo Sprawiedliwych” w reżyserii Dariusza Walusiaka, zrealizowany w 2004 roku i uaktualniony na podstawie badań historycznych w 2014-tym.
/IAR/
