Słuchaj online
7 grudnia mija 50 lat od pojednawczego gestu, jaki uczynił wobec Polaków kanclerz Niemiec Willy Brandt. W 1970 roku, przebywając z wizytą w Warszawie, ukląkł przed Pomnikiem Bohaterów Getta. Była to pierwsza oficjalna wizyta kanclerza w powojennej Polsce. Stanowiła również ważny element prowadzonej przez niego polityki wschodniej, mającej na celu pojednanie krajów z dwóch bloków ustrojowych.
Hołd złożony ofiarom wojny przez Willy’ego Brandta był kolejnym w historii powojennych stosunków polsko-niemieckich pojednawczym gestem, po wymianie listów pomiędzy polskimi i niemieckimi biskupami.
Gest niemieckiego kanclerza pod Pomnikiem Bohaterów Getta był niezwykle symbolicznym wydarzeniem o przełomowym znaczeniu – powiedział w 2015 roku, w 45. rocznicę tego wydarzenia, ówczesny prezes Instytutu Pamięci Narodowej Łukasz Kamiński:
Gest Willy’ego Brandta stał się symbolem zainicjowanej i prowadzonej przez niego nowej polityki otwarcia RFN na kraje wschodniej Europy. Odegrał doniosłą rolę w budowaniu i naprawianiu trudnych relacji polsko-niemieckich. Rok później (1971) Willy Brandt otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla.
Wydarzenie spod Pomnika Bohaterów Getta wspominał w 2002 roku dziennikarz i publicysta Kazimierz Baranowski (zm. 2010), specjalista z zakresu problematyki polsko-niemieckiej, znający doskonale Niemcy, a także samego kanclerza:
Kanclerz Willy Brandt przyjechał w 1970 roku do Polski, aby podpisać układ o podstawach normalizacji stosunków na linii Bonn-Warszawa, uznający między innymi granicę zachodnią Polski. Wydarzenie to relacjonowało Polskie Radio:
O znaczeniu zawartego układu tak mówił Willy Brandt:
Podczas pobytu w Warszawie kanclerz Brandt chciał złożyć wieńce: przed Grobem Nieznanego Żołnierza i Pomnikiem Bohaterów Getta. Ustalenia napotkały na trudności ze strony polskich władz, które nie chciały podkreślać kwestii żydowskich, zwłaszcza po wydarzeniach marca 1968 roku. Dlatego uzgodniono między innymi, że wieniec, który Brandt złoży przed Grobem Nieznanego Żołnierza będzie większy od tego spod Pomnika Bohaterów Getta, ponieważ pierwszy upamiętnia Polaków, którzy zginęli w czasie II wojny światowej, a drugi – Żydów.
Również w Niemczech gest Brandta przyjęto początkowo z dużą rezerwą, uznając go za wyraz przesadnej pokory wobec ówczesnej komunistycznej Polski, która należała do wrogiego Układu Warszawskiego.
Powściągliwa była także reakcja Izraela i diaspory żydowskiej, które obawiały się zbytniego ukierunkowania niemieckiej polityki wschodniej na wzmocnienie Związku Radzieckiego, wspierającego państwa arabskie w konflikcie z Izraelem.
Z biegiem lat historyczny gest kanclerza Brandta stał się symbolem nowej polityki prowadzonej przez Niemcy wobec krajów wschodniej Europy, znajdujących się w orbicie wpływów sowieckich i oddzielonych od Zachodu „żelazną kurtyną”.
/IAR/
