W roku 1024 Biskup Wrocławski przekazał nowemu kościołowi w Opolu relikwie Świętego Krzyża, które otrzymał w podarunku od św. Emeryka. Wtedy to miasto zmieniło swój herb: do piastowskiego orła dodano połowę krzyża. Na początku XIII stulecia powołana została kapituła, a kościół Świętego Krzyża stał się kościołem kolegiackim. W połowie XIII wieku parafia z okolicznymi wioskami liczyła już około 2 tysięcy wiernych. Dzięki szczodrobliwości księcia Bolesława I już w roku 1295 wybudowano w stylu późnoromańskim bazylikę z wieżą, która stała się prawdziwą ozdobą miasta. W minionych dniach skończył się kolejny etap renowacji fragmentu północnej ściany świątyni. Koszt tych prac wyniósł 880 tys. zł.! 600 tys. przekazało Ministerstwo Dziedzictwa Narodowego i Kultury, a 280 tys. zostało pozyskane w ramach wkładu własnego, na które złożyło się wiele osób. Zbiórka pieniędzy na rzecz opolskiej katedry nadal trwa.